ISO 14001 to norma ułatwiająca wdrożenie sprawnego systemu zarządzania środowiskowego, dla której celem przewodnim stało się zmniejszenie negatywnego oddziaływania przedsiębiorstw na środowisko oraz szerzenie świadomości o konieczności ochrony środowiska naturalnego. Współcześnie zarówno firmy, jak i konsumenci przywiązują coraz większą wagę do swojego udziału w ochronie środowiska i pomniejszaniu roli procesów wyjątkowo szkodliwych. Wdrożenie ISO 14001 w firmie to kolejny ważny krok w stronę poprawy skuteczności swoich działań na rzecz środowiska. Jak wdrożyć system zarządzania środowiskowego zgodny z normą, jakie wymagania należy spełnić i w jaki sposób uzyskać certyfikat wdrożenia ISO 14001?
ISO 14001 – podstawowe założenia i wymagania
Norma środowiskowa ISO 14001 wskazuje na konieczność określenia tzw. aspektów środowiskowych, a więc sposobów oddziaływania firmy na środowisko – to na ich podstawie możliwe będzie opracowanie i wdrożenie skutecznego systemu zarządzania środowiskowego skupionego na redukcji negatywnych skutków działalności. Wśród aspektów środowiskowych można wymienić m.in. emisję gazów i płynów do atmosfery, ale także wytwarzanie ścieków czy pobór energii elektrycznej, w obrębie których możliwe jest wprowadzenie znaczących zmian i ograniczenie działań niekorzystnych dla środowiska. Każda firma, która decyduje się na wdrożenie ISO 14001 powinna określić działania operacyjne redukujące negatywne skutki swoich procesów, pamiętając o konieczności ciągłej weryfikacji wdrożonych działań i ich doskonalenia.
ISO 14001 jest normą ułatwiającą spełnianie obowiązujących przepisów w zakresie ochrony środowiska, ale jako norma ogólna nie wyszczególnia obszarów, w których zgodność ta ma być w szczególności wykazana.
W praktyce firmy nie mogą starać się o certyfikat ISO 14001 jeśli nie działają zgodnie z wymogami prawnymi, a w procesie wdrażania normy powinny zająć się identyfikacją obowiązków, jakie wynikają z przepisów ochrony środowiska i jakie obowiązują dla prowadzonej przez firmę działalności.
Po aktualizacji wymogów i struktury normy ISO 14001 wprowadzonej w 2015 roku, norma jest zgodna z najnowszym schematem normy ISO 9001, co oznacza dla firmy dodatkowe wymagania w zakresie konieczności ustalenia celów środowiskowych, zaangażowania kierownictwa w rozwój systemu zarządzania środowiskowego, zarządzania pracownikami, nadzoru nad dokumentacją systemu oraz wdrożeniem skutecznej polityki reagowania na zagrożenia i incydenty.
Kto powinien wdrożyć standard ISO 14001?
Norma ISO 14001 jest normą ogólną, co oznacza możliwość zastosowania jej w działaniach każdej firmy, niezależnie od jej rozmiarów lub branży, w jakiej funkcjonuje. W praktyce jednak na certyfikację Systemu Zarządzania Środowiskowego decydują się przede wszystkim firmy produkcyjne charakteryzujące się wysokim zużyciem energii i ryzykiem stwarzania zagrożenia dla środowiska. Wszędzie tam, gdzie produkuje się dużo gazów, zużywa duże nakłady energii lub produkuje mnóstwo odpadów, wdrożenie systemu opartego o wymogi ISO 14001 pozwoli o wiele łatwiej dopasować się do obowiązujących przepisów środowiskowych, a jednocześnie wykazać się realnym zainteresowaniem kwestią bezpiecznego, chronionego środowiska.
Certyfikowanie Systemów Zarządzania Środowiskowego według ISO 14001
Sam proces wdrożenia ISO 14001 i opartego o normę Systemu Zarządzania Środowiskowego można przeprowadzić w firmie samodzielnie, opierając się na wsparciu audytora wewnętrznego przeszkolonego w zakresie ISO 14001 lub zaczerpnąć pomocy u jednostek zewnętrznych, które mogą zająć się przygotowaniem i wdrożeniem systemu zarzadzania lub konsultacjami ISO 14001 i prowadzeniem audytów wewnętrznych sprawdzających skuteczność procesu wdrożenia.
Proces wdrażania opiera się o wykonanie przeglądu organizacji i wstępną ocenę stopnia zgodności obecnych działań firmy z założeniami ISO 14001, opracowanie nowego systemu zarządzania środowiskowego wraz z procedurami, instrukcjami i dokumentacją wymaganą przez ISO 14001, kompleksowe przeszkolenie pracowników w zakresie wymagań normy i jej stosowania oraz regularnych audytach wewnętrznych po wdrożonych zmianach, sprawdzających zgodność działań firmy z wymogami normy i sugerujących obszary wymagające poprawy przed ostatecznym audytem certyfikującym. Sam proces certyfikacji odbywa się na podstawie zewnętrznego audytu przeprowadzanego przez akredytowaną jednostkę certyfikującą. Po otrzymaniu pozytywnego wyniku zgodności z założeniami ISO 14001, firma może posługiwać się certyfikatem, ale musi pamiętać o konieczności ciągłego stosowania się do normy, regularnych audytach wewnętrznych i zewnętrznych oraz konieczności odnawiania certyfikatu po upływie jego ważności.