Orzeczenie techniczne zabytku. Kto może je przeprowadzić i jak ono przebiega?

Orzeczenie techniczne budynku, który został wpisany do rejestru zabytków wykonywane jest w celu sprawdzenia ich stanu oraz bezpieczeństwa dla użytkowników, którzy na co dzień korzystają z budynków i konstrukcji powstałych setki lat temu. Orzeczenie techniczne zabytku jest niezbędne, jeśli planowane są jakiekolwiek modernizacje budynku, a także w sytuacjach gdy wpisanie go do rejestru zabytków jest dopiero planowanym przedsięwzięciem. Jak wygląda takie orzeczenie, jak wykonuje się sprawdzenie stanu technicznego zabytku i w jakich sytuacjach będzie to konieczne? 

Ochrona stanu technicznego zabytków – po co wykonuje się orzeczenie techniczne?

Celem przygotowania orzeczenia technicznego zabytku jest sprawdzenie jego faktycznego stanu technicznego i bezpieczeństwa dla użytkowników oraz przypadkowych przechodniów. Budynki powstające często kilka wieków temu były tworzone przy wykorzystaniu zupełnie innych technologii i często nie spełniają wymogów budowlanych współczesnego świata, co w połączeniu ze starzejącą się i tracącą stabilność konstrukcją może okazać się zagrożeniem. Podczas przebiegu kontroli na potrzeby wydania orzeczenia technicznego, rzeczoznawca budowlany sprawdza stan zabytku i analizuje stopień jego zużycia oraz ewentualne wady konstrukcyjne, które należy poprawić by zachować oryginalne walory zabytku i nie ingerować w jego wartość historyczną i kulturową, a jednocześnie by zapobiec jego dalszej degradacji. 

Po co wykonuje się orzeczenia stanu technicznego zabytków? Odkrycia takie niezbędne są przy wpisywaniu budynku do rejestru zabytków, pojawieniu się widocznych zniszczeń wymuszających podjęcie prac konserwacyjnych czy w sytuacjach, które wskazują na konieczność usunięcia budynku z listy zabytków. 

Narzędzia niezbędne przy wydawaniu orzeczenia technicznego zabytku

Orzeczenie techniczne wydaje się na podstawie przeprowadzonej analizy technicznej zabytku oraz dostępnej dokumentacji, do której można przyrównać uzyskane na miejscu pomiary i ocenić ewentualne problemy pojawiające się na przestrzeni lat. Rzeczoznawca budowlany zwróci uwagę na warunki zewnętrzne, które mogą wpływać negatywnie na stan budynku oraz sprawdzić jego konstrukcję, zalecając często prace prowadzące do poprawy jej stabilności bez utraty historycznych wartości zabytku. W orzeczeniu technicznym uwzględnione są główne elementy konstrukcyjne oraz opis stanu poszczególnych elementów takich jak ściany, sufity, strop czy dach. Rzeczoznawca podczas wydawania orzeczenia technicznego nie tylko stwierdza, gdy pewne elementy wymagają prac i zabezpieczeń, ale i określa ich przyczynę. Samo orzeczenie techniczne zakończone jest raportem z wnioskami i zaleceniami dotyczącymi dalszej ochrony i konserwacji zabytku. 

Do wykonania wszystkich wyżej opisanych prac, narzędziami niezbędnymi w ręku rzeczoznawcy budowlanego będą przede wszystkim lasery sprawdzające temperatury ścian i stropów, cyfrowe testery betonu pozwalające na sprawdzenie jego stabilności i kondycji bez naruszania ich konstrukcji, oraz różnego rodzaju mierniki dające wgląd w poziom wilgotności drewna, betonu czy kamienia wpływający na ich stabilność i stan techniczny. Oględziny w zabytkowym miejscu należy przeprowadzić możliwie bezinwazyjnie, dokumentując odkrycia w postaci graficznej i opisowej. Jeśli na miejscu pojawiają się czynniki zewnętrzne wpływające negatywnie na kondycję techniczną zabytku, rzeczoznawca budowlany może dokonać pomiaru ich parametrów w celu określenia jak i w jakim tempie wpływają one na stan techniczny budynku. 

Kto wydaje orzeczenie techniczne zabytku? 

Techniki wymagane do przeprowadzenia dokładnej analizy stanu technicznego budynków zabytkowych powodują, że orzeczenia może i powinien wydawać dziś wyłącznie doświadczony rzeczoznawca budowlany. Swoją reputacją i doświadczeniem będzie on odpowiadał za wszystkie wskazane nieprawidłowości i problemy techniczne budynku oraz wskazania pod kątem niezbędnych prac zabezpieczających zabytek i chroniących jego wartość historyczną lub kulturową. Szczególną uwagę warto zwrócić w kierunku rzeczoznawców budowlanych pracujących bezpośrednio z zabytkami – ich wymagania techniczne, dostępne opcje zabezpieczeń czy nawet materiały, jakie podlegają badaniu odbiegają często znacznie od tego, do czego przyzwyczajony będzie rzeczoznawca specjalizujący się w nowoczesnym budownictwie.