W wielu współczesnych przedsiębiorstwach szczególną uwagę zwraca się na podejmowanie działań zgodnych z ochroną środowiska. W związku z tym oprócz znanego powszechnie Systemu Zarządzania Jakością wyróżnia się System Zarządzania Środowiskowego. W jego właśnie skład wchodzą zasady normy ISO 14001 i audyt EMAS.
Kwestie prawne
Czasami mylnie sądzi się, że przedsiębiorstwa wprowadzające systemy zarządzania środowiskowego muszą przyjmować zarządzenia normy i audytu obowiązkowo, natomiast są one jak najbardziej dobrowolne. Wyjątkiem są te przedsiębiorstwa, których działanie opiera się na używaniu systemu i sprzętu elektrycznego czy elektronicznego z odzysku bowiem obowiązek wprowadzenia ISO czy EMAS narzuca Ustawa o Zużytym Sprzęcie Elektrycznym i Elektronicznym.
Czym właściwie jest EMAS?
Bardzo często słyszy się o normie ISO 14001 jako o podstawowym wyznaczniku Systemu Zarządzania Środowiskowego, jednak mało kto wie czym właściwie jest EMAS.
A jest to nic innego jak system certyfikacji potwierdzający dobrowolny udział danego przedsiębiorstwa w systemie ekozarządzania i audytu we Wspólnocie (Eco Management and Audit Scheme).
Charakterystyka audytu EMAS
Z powyższego opisu można więc wnioskować, że norma ISO 14001 i audyt EMAS to właściwie to samo. Nic bardziej mylnego.
Podobieństwa
- ISO 14001 oraz EMAS oparte są na tych samych założeniach środowiskowych.
- Ich głównym zadaniem jest wspomaganie obszaru zarządzania ochroną środowiska, a co za tym idzie zapobieganie zbyt dużych emisji gazów cieplarnianych do atmosfery czy dbanie o potrzeby społeczno-ekonomiczne.
- Systemy te w jednakowy sposób wymagają zaangażowania wszystkich szczebli organizacyjnych w firmie, nawet kierownictwa.
- Tak ISO 14001, jak i EMAS, działają na podstawie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) z 2009 roku.
Różnice
- Główną różnicą jest to, że firmy działające z systemem EMAS są zobowiązane do publikowania informacji w formie deklaracji środowiskowej.
- Normy ISO 14001 nie podlegają tak ściśle jak EMAS przepisom prawnym dotyczącym ochrony środowiska.
- EMAS jest jednym ze sposobów realizacji zadań w sektorach publicznych podejmujących działania energetyczne, o czym już była mowa. Dzięki temu można zauważyć, że ISO 14001 dotyczy pośrednich aspektów środowiskowych, natomiast ISO również bezpośrednich.
- Ponadto warto zaznaczyć, że wprowadzenie wymagań normy ISO jest pierwszym krokiem do wprowadzenia systemu EMAS. Jednak firmy, które chcą wdrożyć EMAS nie muszą posiadać certyfikatu ISO 14001 a jedynie przestrzegać zasad Systemu Zarządzania Środowiskowego opartych na tej normie ISO.
Gdzie ISO 14001 i EMAS znajdują swoje zastosowanie?
Norma jak i audyt są przeznaczone dla wszystkich przedsiębiorstw chcących wprowadzić do swojej firmy System Zarządzania Środowiskowego. Mogą być zatem stosowane w różnych warunkach kulturowych czy społecznych – w każdej organizacji, która:
- Postępuje zgodnie z ustaloną polityką środowiskową;
- Ogranicza negatywny wpływ swoich działań na środowisko;
- Wykazuje zgodność z wymaganiami Systemu Zarządzania Środowiskowego dzięki certyfikacji;
- Kreuje swój wizerunek jako organizacji prośrodowiskowej i odpowiedzialnej społecznie.
Korzyści płynące z ISO 14001 i EMAS
Mimo że firmy coraz częściej wdrażają System Zarządzania Środowiskowego, to niechętnie przystępują do certyfikacji norm ISO czy audytów EMAS. Negatywnie wpływają na to przede wszystkim koszty przeprowadzania takich działań, natomiast nieczęsto mówi się też o tym, że przynoszą one wiele korzyści takich jak:
- Dobry zabieg marketingowy w postaci certyfikatów;
- Usprawnienie organizacji w firmie;
- Zmniejszenie ryzyka awarii środowiskowej;
- Redukcja kosztów usuwania odpadów;
- Niższe opłaty za korzystanie ze środowiskowych zasobów;
- Poprawa wizerunku przez działanie prośrodowiskowe;
- Zmniejszenie zużycia energii;
- Szybkie wykrywanie potencjalnych zagrożeń dla środowiska – uniknięcie kary finansowej.
Jak można zatem zauważyć, wprowadzanie norm związanych z systemem zarządzania środowiskowego może przynieść firmie wiele dobrego, a co za tym idzie przyczynić się na rzecz ochrony środowiska. ISO 14001 i EMAS, choć różne, to właściwie od siebie zależą i tylko działając razem mogą usprawnić pracę w przedsiębiorstwie, dając mu gwarancję proekologicznego działania.