W marcu 2018 roku w życie weszła norma ISO 45001:2018 – pierwsza zharmonizowana norma odnosząca się do Systemów Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy zastępująca obowiązujące wcześniej standardy BS OHSAS 18001:2007 oraz PN-N 18001:2004. Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna, która już od wielu lat wprowadza obowiązujące na całym świecie standardy dla systemów zarządzania zdecydowała, że utworzenie ISO 45001 zbierającego wymogi dwóch poprzednich norm, a jednocześnie podkreślającego najważniejsze kwestie zarządzania BHP pozwoli znacząco podwyższyć standardy bezpieczeństwa i higieny pracy we wszystkich branżach. Co zmieniła nowa norma ISO 45001, jakie wymogi przedstawia i jak odnosi się do poprzednio obowiązujących standardów?
Jakie normy zastąpiła ISO 45001:2018?
ISO 4500:2018 to norma zastępująca obowiązujące wcześniej systemy BS OHSAS 18001:2007 oraz PN-N 18001:2004, które choć miały ze sobą wiele cech wspólnych, wymagały pewnego dostosowania standardów do współczesnych warunków pracy. Norma ISO 45001:2018 stała się pierwszą normą międzynarodową zbierającą wymogi obydwu poprzednich standardów, kompatybilną z nowymi wydaniami norm dotyczących zarządzania jakością oraz środowiskiem.
Wiele firm, które wcześniej stosowały się do poprzednich standardów mogło napotykać problemy z takim przygotowaniem systemu zarządzania, by zapewniał zgodność z wieloma standardami ISO.
Dzięki wprowadzeniu ISO 45001:2018 do użytku i po wdrożeniu nowych standardów przez firmy, uzyskanie sprawnie działającego systemu zarządzania jakością, bezpieczeństwem i higieną pracy oraz środowiskiem nie powinno stwarzać dodatkowych problemów.
Dlaczego konieczne było stworzenie nowej normy BHP?
Nowa norma ISO 45001 została przedstawiona głównie z uwagi na potrzebę zapewnienia kompatybilności z nowymi wydaniami norm ISO 9001 i ISO 14001, w tym jako sposób na wdrożenie nowej struktury normy zgodnej ze standardem HLS (High Level Structure). Fakt przygotowania standardu przez ISO oznaczał też możliwość wprowadzenia w systemach zarządzania BHP większego skupienia na szacowaniu ryzyka, odpowiedniego planowaniu działań wg. Cyklu PDCA oraz przygotowywania wewnętrznej polityki BHP gwarantującej najwyższy poziom bezpieczeństwa w firmach.
Po wprowadzeniu w życie ISO 45001:2018, wszystkie firmy które wcześniej certyfikowały do OHSAS 18001 lub PN-N 18001 i chciały w dalszym ciągu zachować swoje certyfikaty musiały zrewidować swoje systemy zarządzania BHP, wprowadzić zmiany zgodne z nową normą i poddać się ponownemu procesowi certyfikacji. Ostateczny czas przejściowy zakończy na takie zmiany zakończy się w 2021 roku, od kiedy to tylko norma ISO 45001:2018 będzie właściwą normą dla systemów zarządzania BHP podlegającą certyfikacji.
Podstawowe założenia i zmiany wprowadzone przez ISO 45001
Norma ISO 45001:2018 może być stosowana w każdej organizacji, niezależnie od jej wielkości, profilu działalności, występujących w jej otoczeniu czynników geograficznych, kulturowych i społecznych, a także dotychczas prowadzonych działań w zakresie ochrony BHP. Norma promuje wdrażanie dobrych praktyk w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, przedstawiając je nie tylko jako najskuteczniejszy sposób na ochronę zdrowia pracowników i spełnienie obowiązków prawnych pracodawcy, ale też jako szansę zwiększenia wydajności firmy poprzez mniejsze ryzyko wypadków i zagrożeń.
ISO 45001:2018 przedstawiła kilka ciekawych zmian w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w stosunku do poprzednio obowiązujących norm, skupiając się bardziej na kwestiach związanych z samym systemem zarządzania BHP i firmową odpowiedzialnością za dopilnowanie przestrzegania obowiązujących zasad bezpieczeństwa.
Wśród najważniejszych nowości, ISO 45001 położyła znacznie większy nacisk na kontekst organizacji w zarządzaniu BHP – na bezpieczeństwo i higienę pracy wpływają nie tylko czynniki wewnętrzne, ale i zewnętrzne i przygotowując system zarządzania BHP trzeba zwrócić na nie szczególną uwagę.
Nowa norma wymaga też lepszego szacowania ryzyka i szans dla pracowników, innych stron zainteresowanych i samej organizacji – problemy na polu BHP oznaczają przecież nie tylko bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia pracowników, ale i utratę ciągłości działania przedsiębiorstwa czy pogorszenie jego reputacji na rynku.
ISO 45001 pokazuje, jak ważne w przygotowaniu solidnego systemu zarządzania BHP będzie zwiększenie roli przywództwa, rozszerzenie wymagań dotyczących komunikacji pomiędzy kierownictwem a pracownikami, a także dopuszczenie do głosu samych pracowników mających lepszy wgląd w wydarzenia mające wpływ na BHP. Jak większość norm ISO, nowy standard BHP nie wprowadza założeń dotyczących samego bezpieczeństwa i higieny pracy, ale przedstawia mechanizmy które, przez dopasowanie do indywidualnych wymogów firmy, pomogą utrzymać BHP na najwyższym poziomie.